Architektura renesansu zrodziła się na terenie Toskanii we Florencji.
1420 - moment zbudowania sklepienia klasztornego (kopuły) na gotyckiej katedrze Santa Maria del Fiore przez Filippa Brunelleschiego.
Filippo Brunelleschi - (ur. 1377, zm. 15 kwietnia 1446) florencki rzeźbiarz, architekt i inżynier tworzący w epoce quattrocenta
uważany za twórcę architektury renesansowej.
opracował zasady perspektywy linearnej.
Ospedale degli Innocenti - "Szpital niewiniątek" we Florencji
Santo Spirito, Florencja
nowością jest tu rozwiązanie nawy bocznej, która obiega wokół cały plan krzyża lacińskiego. na skrzyżowaniu nawy głównej z transeptem, jest kopuła. kompozycja jakby z 6 kwadratów.
Leone Battista Alberti - drugi wybitny architekt XVw. autor 3 traktatów (o architekturze, rzeźbie i malarstwie)
Kościół San Andrea w Mantui - nawiązanie do Santo Spirito.
- wprowadzenie kaplic zastępującyh nawy boczne. Plan jednonawowy krzyża łacińskiego z kopułą na skrzyżowaniu naw.
Kościół Santa Maria Novella we Florencji, 1456-1470
Leone Battista Alberti, Tempio Malatestiano
ELEMENTY KONSTRUKCYJNE RENESANSU
- powrót do łuku półkolistego (uznany za doskonalszy i bardziej harmonijny od gotyckiego 'oślego grzbietu')
- powrót sklepienia kolebkowego i wzbogacenie go o lunety mające na celu odciążenie konstrukcji oraz wprowadzenia okien
- arkada (łuk oparty na dwóch murach lub kolumnach)
- loggia (otwarty krużganek, ganek przesklepiony, otwierający się na zewnątrz rzędem arkad)
- kopuła: * tradycyjna na żaglach oparta na bębnie i zwieńczona latarnią
* nowe tzw "sklepienie klasztorne", kopuła na żebrach
* antyczna kopuła na murach cylindrycznych (patrz: Panteon)
- drewniane stropy wycięte w skrzynce - kasetony
sufity - przybijane do belek stropowych deski, pokryte zaprawą wapienną/gipsowa narzuconą na warstwę trzciny (odbijały światło, powierzchnia do malowania)
- sklepienie zwierciadlane
- powrót do lekkich kolumn
-odejście od monumentalizmu i wertykalizmu charakterystycznego dla gotyku
- przyścienne półkolumny, pilastry,
- głowica kompozytowa zwana florencką (patrz: Szpital niewiniątek)
-balkony
-architektura schodów (XVI - kręcona klatka schodowa dająca z góry efekt przekroju muszli)
DEKORACJA I KSZTAŁTOWANIE MURÓW ZEWNĘTRZNYCH
- obróbka płyt ciosowych - rustyka - w stykajace się ze sobą płaszczyzny takie jak diament, półdiament.
- sgrafitta
- attyka
- pałace, Florencja, XVI w
na planie prostokąta, z wewnętrznym dziedzińcem arkadowym, piętrowy, o płaskim dachu i silnie wystającym wieńczącym gzymsie, duże okna, drzwi obramowane portalami, surowy wygląd zewnętrzny (funkcja obronna) i otwarcie ku wewnętrznemu dziedzińcowi.
- proporcej wg złotego podziału ( wysokości poszczególnych kondygnacji i rozstawie pilastrów)
- wille podmiejskie, jednopiętrowe, eleganckie lekkie, wytworne, plan: cenralne, kwadrat, krzyż grecki, prostokąt, układ horyzontalny sprzyja skomponowaniu z otoczeniem, krycie budowli kopułą, formy zwarte, zamknięte, idealnie symetryczne, regularne
Rafael Santi - Villa Farnesina
Andrea Palladio z Vicenzy - Villa Rotonda
place o koncepcji osiowej (Piazza San Marco w Wenecji, zabudowanie wzgórza kapitolińskiego w Rzymie projektu Michała Anioła)
- fontanny, pomniki
- koncepcja miasta idealnego (Palma Nuiva)
- przykościelne kaplice grobowe
Piero della Francesca -
Zmartwychwstanie
Biczowanie,
Sen Konstantyna,
portrety Montefeltrów,
1472, olej na desce , galeria Uffizi we Florencji
Portret Federica di Montefeltro i jego żony
Twarz mężczyzny jest żywa i pełna energii (blizny po drugiej stronie twarzy), podczas gdy rysy twarzy kobiety są uogólnione (idealizacja) (najprawdopodobniej był to portret pośmiertny). Artysta skupia uwagę widza na ubiorze postaci i klejnotach. Piero della Francesca poprzez ujęcia z profilu nawiązuje do tradycyjnego włoskiego portretu.
- u kobiety: ziemia – symbol przemijania,
- u mężczyzny: woda – odwieczny symbol życia.
Na odwrocie obrazów namalowane są alegoryczne triumfy obojga małżonków.
Chrzest Chrystusa
tempera na desce, National Gallery of London
Obraz przedstawia opisaną w Nowym Testamencie scenę ochrzczenia Chrystusa przez Jana Chrzciciela. Nad głową Jezusa unosi się gołębica, symbol Ducha Świętego. Z lewej strony stoją trzej aniołowie, trzymający Jego szaty.
Tempietto (1502-1503) na dziedzińcu klasztornym kościoła San Pietro in Montorio w Rzymie, zbudowane przez architekta Donata Bramantego. Symbol dążeń architektów renesansowych.
- prostota, czytelna bryła, idealne proporcje, lekkość, urozmaicenie
- dążenie do harmonii
- efekt monumentalizmu
- żywa i twórcza inspiracja antykiem
- podkreślenie rytmów, linie horyzontalne
Donato Bramante - uczeń Pierra della Francesco, pracował na dworze w Urbino.
Młodość spędził w Mediolanie na dworze księcia Lodovica Moro.
w 1500r - okresie największego rozkwitu architektury włoskiej przeniósł się do Rzymu i został architektem Papieża Juliusza II.
- rozpoczyna się okres bardziej klasyczny, monumentalny, z większą troską o założenia urbanistyczne.
na zlecenie papieża, przebudował dawną Bazylikę św. Piotra w Rzymie. Na planie krzyża greckiego wpisanego w kwadrat z kopułą na skrzyżowaniu naw z których każda kończy się półkolistą absydą. Po śmierci jego projekt kontynuował i nieco zmienił Michał Anioł.
w tym samym czasie tworzył Rafael Santi z Urbino - malarz i architekt ulegający wpływom Bramantego, konserwator ruin Rzymu
i
Michał Anioł Buonarotti. - odejście od umiaru i równowartości działania elementów na korzyść silnych kontrastów i dynamiki układu. pogrubił mury i filary, zmniejszył kaplicę, powiększył rozpiętość kopuły i zwęził nawy. Ściślej i bardziej zwarte.Podwójny rytm kolumn.
•Jacopo Sansovino - Biblioteka św. Marka w Wenecji
Michelozzo – Palazzo di Medici-Riccardi,
